Onderzoeksbureau Voegwerk (2020)

Op uitnodiging van KONT heb in samenwerking met niet-kunstenaar Anouck Vrouwe onderzoek gedaan naar de vereisten en wensen van kunstenaars (en niet-kunstenaars) m.b.t. hun werkomstandigheden. Onder de schuilnaam van Onderzoeksbureau Voegwerk hebben we vragenlijsten verspreid en gegevens verzameld. De resultaten van ons onderzoek zullen worden gepresenteerd in het vijfde nummer van KONT. Hier vast een samenraapsel.

Update: Ruim honderd kunstenaars en niet-kunstenaars uit Eindhoven hebben zich verenigd in hun verzet tegen een onconventionele vragenlijst die bij hen in de brievenbus is geschoven. Er is door de getroffenen unaniem besloten deze vragenlijst linea recta in de papierbak te flikkeren. Deze gezamenlijke daad van verzet tegen de onstilbare honger naar statistische gegevens over het doen en laten van de Eindhovenaar is ongekend, nooit eerder hebben kunstenaars en niet-kunstenaars zich op deze schaal verenigd. Onderzoeksbureau

Onderzoeksbureau Voegwerk is in eerste instantie een vormexperiment: een spel in het stellen van vragen, het openen van denkruimte en het opereren als fictief instituut.
In de tweede plaats presenteren wij als Voegwerk een daadwerkelijk onderzoek met bijbehorende vragenlijsten, respondenten en statistische analyses.

We hebben ons net zo zeer bezig gehouden met het stellen van als met het beantwoorden van vragen.
Hoe schep je ruimte voor ideaalbeelden en fantasieën in een realiteit waar kunstenaars vaak noodgedwongen leven van bijbaantjes of uitkeringen? Hoe maak je een meerkeuzevraag die niet de mogelijkheden beperkt maar juist het voorstellingsvermogen doet accelereren?
Hoe situeer je deze vragen op zo’n manier dat mensen erbij betrokken raken? En wat voor mogelijkheden biedt een onderzoeksbureau als schuilnaam voor de kunstenaar?

Gehanteerde begrippen:
- Kunstenaar: Onze eerste gesprekken cirkelden vaak rond dit begrip. De behoefte het begrip en de rol van de kunstenaar te definiëren werd aangewakkerd door de introductie van de tegenpool:
- de Niet-Kunstenaar: Hoe kan je een negatieve pool creëren ten opzichte van een positieve pool die alle pogingen tot definitie ontduikt?

Vragenlijsten en statistieken:
Wat hebben we onderzocht? Een ondertitel voor onze onderzoeksresultaten hadden we al benoemd voor de eerste vragenlijsten de deur uit waren: de spookkunstenaar met spookbehoeften. Want wat zeggen gemiddelden over een groep mensen die zich actief aan bestaande modellen, formele functieomschrijvingen en extern geformuleerde criteria onttrekken? Zijn kunstenaars niet veel te eigenwijs, divers en individueel om ondergebracht te worden in een algemene conclusie? Of willen ze (we) dat vooral zijn, en blijkt de realiteit minder weerbarstig? Aangezien kunstenaars in toenemende mate worden gedwongen te professionaliseren en hun praktijk en werk in vreemde bochten moeten wringen om aan de eisen van subsidieaanvragen te voldoen, in tentoonstelling-formats te passen en om een herkenbare aanwezigheid op sociale media te worden, is het misschien niet ondenkbaar dat dit leidt tot een standaardisering van het kunstenaarsvak.
De ondertitel kan in dit licht dan ook op twee manieren worden geïnterpreteerd: de spookkunstenaar met spookbehoeften als de beschrijving van gemiddelden die niets zeggen over de realiteit en enkel bestaan binnen de zelf gecreëerde statistische waarheid, of: als een beschrijving van een naderend doembeeld, van de gevolgen van de steeds verder uitgeholde ruimte voor de kunstenaar, van een vak dat uiteindelijk alleen nog maar bestaat uit het beantwoorden van emails, opstellen van budgetten, schrijven van projectplannen en statements; een dagvullend programma in combinatie met de noodzakelijke bijbaan.